Etkinliğin Konusu, Amaç ve Kapsamı

Konu

Yeni Nesil Ahşap Yapılar ve Tasarım

Amaç

Yeni nesil ahşap yapı malzemeleri ve ahşap yapılar; doğayla uyumlu, enerji etkin, uzun ömürlü ve karbon ayak izi düşük sistemlerdir. Bu avantajlarından dolayı, küresel iklim değişikliği ile mücadelede en önemli yapısal dönüşüm alternatiflerinden biri olan ahşap yapıların dünya genelinde kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır. İklim değişikliği ile mücadele yanında hafif, rijit ve depreme dayanıklı olmaları nedeniyle bu tip yapı malzemeleri ve bunlardan tasarlanacak yapıların yaygınlaştırılması, deprem gerçeği ile yaşanmak zorunda olan ülkemiz için son derece önemlidir. Geçmişte oldukça yaygın ahşap yapı kültürüne sahip ülkemizde, betonarme yapı tekniğinin ortaya çıkmasıyla bu kültür giderek unutulmuş ve yerini beton yapılara bırakmıştır. ahşap yapıların tasarım, inşa ve deprem davranışlarına ilişkin konular inşaat mühendisliği ve mimarlık eğitimlerinde de kısıtlı kalmıştır. Bununla birlikte, ahşap  ve lamine ahşap malzeme sektöründeki teknolojik gelişmeler ile ahşap yeniden güçlü bir alternatif yapı malzemesi olarak karşımıza çıkmıştır. Öte yandan asrın felaketi olarak adlandırılan 6 Şubat 2023 depremi sonrasında birçok akademisyen ve kuruluş deprem ile iklim güvenli ahşap yapılara geçiş bağlamında yeni nesil ahşap yapılara dikkat çekmiştir. Ülkemiz 12. Kalkınma planındaki stratejilerde ahşap yapı ve malzemeleri önemli bir yer almıştır. Ancak konunun odağında bulunan bölümlerde (inşaat mühendisliği, mimarlık ve orman endüstri mühendisliği) ahşap yapıların tasarım ve uygulama projeleri üzerine tanımlanan ders sayı ve saatleri hızla gelişen bu sektör için henüz istenilen düzeye ulaşamadığı bir gerçektir. Bu eğitim etkinliği ile orman endüstri mühendisliği, inşaat mühendisliği ve mimarlık lisans öğrencilerine, ahşap yapılar ve yeni nesil ahşap yapı malzemelerine ilişkin farkındalık ve bu malzemeleri tasarımda nasıl kullanabileceklerine ilişkin yetkinliklerin kazandırılması amaçlanmaktadır.

Kapsam

Paris İklim Anlaşması ile sera gazı salınımının küresel seviyede azaltılması ve karbon salınımının 2030 yılında yarıya, 2050 yılında ise sıfıra indirilmesi amaçlanmıştır. Benzer şekilde ülkemizde de 12. Kalkınma Planında (2024-2028), 2053 yılı net sıfır emisyon hedefi esas alınarak enerji ve karbon emisyonuna yönelik amaç ve politikalar belirlenmiştir. Bu politikalardan biri de 634. Başlıkta yer alan iklim duyarlı, enerji verimli, sürdürülebilir ahşap binaların kullanımının yaygınlaştırılmasıdır. Bu politikanın hayata geçirilebilmesinde yeni nesil ahşap yapı malzemeleri ve yapı sistemleri hakkında farkındalığı yüksek ve bunları tasarımda nasıl kullanabileceğini bilen mühendis ve mimarların önemli bir etkisi olacağı düşünülmektedir. Bu tespitlerden yola çıkılarak planlanan bu eğitim etkinliği kapsamında, deprem dayanımı, iklim duyarlılığı, enerji verimliliği, sürdürülebilirlik gibi kısıtları en iyi karşılayan yeni nesil ahşap yapılara ilişkin farkındalığın, özellikle inşaat mühendisliği ve mimarlık öğrencileri arasında arttırılması hedeflenmiştir. Eğitimdeki dersler bu hedefler göz önünde bulundurularak; geçmişte ve günümüzde ahşap yapı tasarımı, ahşap yapılarda deprem, enerji etkinliği, sürdürülebilir ve ekolojik tasarım vb. konuları içerecek şekilde belirlenmiştir.

Bütünleşik tasarım yaklaşımıyla hareket eden meslek uzmanlarının yükseköğretimden daha mezun olmadan bu deneyimi kazanması son derece önemli görülmektedir. Yükseköğretim kurumu içinden veya dışından öğrencilerin ortak istihdam alanları göz önünde tutularak birlikte çalışmalarının teşvik edilmesi hem öğrencilerin kariyeri için hem de ilgili programların eğitim kaliteleri için gerekli görülmektedir. Bütünleşik tasarımın ahşap yapılarda başarıyla uygulanması, özellikle orman endüstri mühendisi, inşaat mühendisi, mimar gibi meslek uzmanlarının birlikte çalışmasına bağlıdır. Bu nedenle eğitim etkinliği planlanırken; orman endüstri mühendisi, inşaat mühendisi ve mimarlık öğrencilerinin bütünleşik tasarım yaklaşımı ile yeni nesil ahşap yapı tasarımında disiplinler arası çalışma deneyimi elde etmelerini sağlamak üzere atölye çalışmaları da hazırlanmıştır. Böylelikle her üç disiplini de kapsayan özellikle deprem ve çevre konularında iş birliğine katkı sağlayacak ders içerikleri yanında gelecekte birlikte çalışma sırasında yaşanabilecek koşulları deneyimlemeleri ve disiplinler arası çalışma kültürü geliştirmeleri sağlanacaktır.

Disiplinler arası çalışma yetkinliği, mühendislik ve mimarlık temel alanları için Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi (TYYÇ) ile tanımlanmış önemli kazanımlardan biri olup pek çok programda bu yetkinliğin kazandırılmasında sorunlar yaşanmaktadır.  Ayrıca disiplinler arası çalışmaların teşvik edilmesi ve başarıyla uygulanması, Yükseköğretim Kalite Kurulu (YÖKAK) tarafından sürdürülen akreditasyon programlarında öğrenci merkezli öğrenme, öğretme ve değerlendirme konularında önemli bir kriter olarak ele alınmaktadır. Planlanan eğitim etkinliğinin bu bağlamda hem YÖKAK akreditasyon çalışmaları hem de TYYÇ ile ortaya konulan program kazanımlarının sağlanmasına da katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Eğitim etkinliğinin son gününde yapılacak atölyelerde, farklı disiplinlerden oluşan gruplar bütünleşik tasarım yaklaşımıyla, belirlenmiş kısıt ve koşulları sağlayan ahşap yapı projelerini üretmek üzere ekip çalışması yapma fırsatı bulacaklardır.

Etkinliğin eğitim içerikleri belirlenirken, orman endüstri mühendisliği bölümleri müfredatlarındaki tasarım, inşaat mühendisliği ve mimarlık bölümleri müfredatlarındaki ahşap yapı ve yapısal ahşap malzeme eğitimlerine ilişkin kısıtlılıklar da dikkate alınmıştır. Bu eğitim etkinliğine katılacak öğrencilerin gelecekte, 12. Kalkınma Planı politikalarından biri olan (634.1. başlık) ahşap binaların tasarım esaslarına yönelik mevzuat çalışmasının yapılması ve uygulama kılavuzu hazırlanmasına katkı sağlama potansiyelinin olduğu düşünülmektedir. Ayrıca, katılımcıların kamuda, konutlarda ve iş yerlerinde ahşap yapıların kullanımının yaygınlaştırma politikalarına (501.3. ve 634. başlıklar) gelecekte katkı sağlaması beklenmektedir.

Etkinliğin toplam 3 günde tamamlanması planlanmaktadır. İlk 2 gün katılımcılara, belirlenen eğitim içeriklerine ilişkin teorik bilgiler verilecektir. Dersler 08:30 da başlayacak olup 90 dakikalık (45 dakikalık 2 ders) blok dersler ve 30 dakikalık aralar şeklinde uygulanacaktır. Öğleden önce 2 ders öğleden sonra 3 ders olacak şekilde program planlanmıştır. Her gün dersler 18:30 de sona erecektir. Etkinlikte ilk 2 gün, 12:00-13:00 saatleri arası öğle arası olarak belirlenmiştir. Etkinliğin son gününde, katılımcılar 5 gruba ayrılacak (her bir grup 6 kişi) ve eğitimlerde elde etmiş oldukları bilgileri atölyelerde çalışmalarla projelere dönüştüreceklerdir. Gruplar oluştururken orman endüstri mühendisliği, inşaat mühendisliği ve mimarlık bölümlerinden katılımcıların eşit dağılmasına dikkat edilecektir. Belirlenen gruplar atölye çalışmalarında yeni nesil ahşap yapılar konusunda tasarım projeleri hazırlayacaktır. Bu süreçte, tüm gruplara öğleden önce 5 öğleden sonra 5 olmak üzere tüm eğiticiler danışmanlık yapacaktır. Atölye çalışmaları 225 dakikalık (45 dakikalık 5 ders) blok dersler olarak öğleden önce (8:30-12:15) ve sonra (13:00-16:45) gerçekleştirilecektir. Atölye çalışmaları sonucunda tasarım projelerinin sunumları gerçekleştirilecektir. Sunum dersinde, her bir grup hazırladığı tasarım projesini tüm eğiticilere sunacak ve sunum sonunda eğiticiler tasarım projelerini değerlendirecektir. Tüm grupların değerlendirmesi sonucunda en iyi tasarım projesi belirlenerek ödüllendirilecektir. Aşağıdaki şekilde yüz yüze planlanan eğitim etkinliğinin süreci özetlenmiştir.

Eğitim etkinliğinin yüz yüze yürütülme süreci