Rize ili Çayeli ilçesi Çarşıbaşı Mahallesi sınırları içerisinde 19 Kasım 2024 tarihinde saat 06.00'da meydana gelen heyelanda bir kişi hayatını kaybetti, üç kişi ise yaralandı. İlçe merkezi ve çevresinde gece boyunca devam eden şiddetli yağış bitişik nizam iki apartmanın arka kesiminde bulunan yüksek eğimli yamaçlarda zeminin suya doygun hale gelmesine neden olmuş, stabilitesi bozulan yamaçta meydana gelen heyelan sonrası kayan toprak apartmanların giriş katlarında bulunan dairelere dolarak can ve mal kaybına neden olmuştur. Yetkililer 4 gün önce meydana gelen Rize merkezli depremin yüksek eğimli yamaçların dengesini bozarak heyelan oluşumunda etkili olabileceği görüşünü paylaştı. 15 Kasım 2024 Cuma günü meydana gelen 4.7 büyüklüğündeki deprem kıyı ilçelerinde hatta Trabzon’da da hissedilmiş, bölgede büyük korkuya neden olmuştu.

Özellikle 15 Kasım 2024 tarihli depremin meydana geldiği lokasyonda tanımlanmış bir aktif fayın olmaması ve daha önce bu büyüklükte bir depremin kayıtlara geçmemiş olması, Karadeniz içinden geçen ve doğu-batı uzanımlı Karadeniz Fayı’nın bu bölgede meydana gelen depremlerin oluşumunda etkili olabileceği konusunu gündeme getirdi. Meydana gelen deprem ayrıca, bölgede yoğun bitki örtüsü nedeniyle haritalanma imkânı olmayan aktif fayların var olabileceği ve gelişen depremlerde bu fayların etkili olabileceği gerçeğini de bir kez daha gün yüzüne çıkardı.

Bölgede birkaç gün arayla meydana gelen doğa kaynaklı afetler, deprem sonrası meydana gelen heyelanlar ve 2023 Maraş depremleri sonrasında özellikle karayolu şevlerinde belirgin bir şekilde artan kaya düşme vakaları, afet kavramına olan bakış açısının değiştirilmesi gerektiğini, dolayısıyla bölgede heyelanlar üzerinde çalışmalar yaparken deprem gerçeğinin de göz önünde tutulması gerektiğini bir defa daha gösterdi.

Buna ek olarak, kıyı illerine ait “İl Risk Azaltma Planları (IRAP) nda, meydana gelen lokal yamaç akmalarını analiz edebilecek şekilde heyelan duyarlılık ve tehlike haritalarının yeniden oluşturulması gerekliliği belirtilmiş ve bu görev ilgili kamu kurumlarının sorumluluğuna bırakılmış olsa da, 19 Kasım 2024 tarihinde tam olarak IRAP’ta tanımlandığı şekilde lokal bir yamaç akması şeklinde gelişen kütle hareketi, kamu kurumlarının IRAP raporlarında belirtilen sorumlulukları yerine getirmek amacıyla daha fazla aksiyon almaları gerektiğini de net olarak gösterdi.

İl Risk Azaltma Planlarında belirtilen ve (1) sahil kesiminde doğal ve yapay dolgu alanlarında bulunan yapıların deprem sırasındaki davranışlarına yönelik risk analiz çalışmalarının yapılması, (2) mühendislik hizmeti almamış ve yapı denetimine tabi tutulmamış binaların incelenmesi, (3) il sınırları içinde deprem sırasında sıvılaşma riski taşıyan alüvyonlu alanların belirlenmesi, haritalanması ve bu verilerin imar planlarında altlık olarak kullanılmasının sağlanması, (4) doğa kaynaklı afetler (deprem, sel, taşkın, heyelan, çığ, tsunami) öncesi, sırası ve sonrasına yönelik afet farkındalık eğitimlerinin verilmesi şeklinde tanımlanan eylemlerin ilgili kamu kurumları tarafından acilen hayata geçirilmesi ve bunlara ek olarak öncelikle belediyelerde afet müdürlükleri veya daire başkanlıklarının, sonrasında eylemlerden sorumlu diğer kurumlarda IRAP özelinde yapılanmaların kurulması önerilmektedir. Aksi taktirde yapılanlar kâğıt üzerinde kalmaktan, doğa kaynaklı afetler ise bölgemiz için kader olmaktan öteye geçemeyecektir.