YANGIN SÖNDÜRME VE ÖNLEME TEDBİRLERİ
Yanmanın Tanımı:
Maddenin ısı ve oksijenle birleşmesi sonucu oluşan kimyasal bir olaydır.Yanma olayının oluşabilmesi için madde, ısı ve oksijenin (hava) bir arada olması gerekir.
A Sınıfı Yangınlar: Katı madde yangınlarıdır. Soğutma ve yanıcı maddenin uzaklaştırılması ile söndürülebilir.
B Sınıfı Yangınlar: Yanabilen sıvılar bu sınıfa girer.Soğutma (sis halinde su) ve boğma (Karbondioksit, köpük ve kurur kimyevi toz) ile söndürülebilir.
C Sınıfı Yangınlar: Likit petrol gazı, hava gazı, hidrojen gibi yanabilen çeşitli gazların yanması ile oluşan yangınlardır.Kuru kimyevi toz, halen, 1301 ve halen 1211 kullanarak söndürülebilir. Elektrikli makine ve hassas cihazların yangınlarını da bu sınıfa dahil edebiliriz.
D Sınıfı Yangınlar: Yanabilen hafif metallerin ve alaşımların (Magnezyum, Lityum, Sodyum, Seryum gibi) yanmasıyla meydana gelen yangınlardır. D tipi tozlar bu yangınları söndürmede kullanılırlar. Elektrik donanımlarının yanmasıyla oluşan yangınları ayrı bir sınıf içinde değerlendirmeyip C sınıfı yangınların içerisinde inceleyebiliriz. Elektrik akımı kesilerek müdahale edilmeli ve kuru kimyevi toz kullanılmalıdır.
C.Yangının Nedenleri:
1. KORUNMA ÖNLEMLERİNİN ALINMAMASI
Nedenlerin başında yangına karşı önlemlerin alınmaması gelmektedir. Yangın elektrik kontağı, ısıtma sistemleri, LPG tüpleri (evlerde kullanılan tüp gazları) patlayıcı-parlayıcı maddelerin yeterince korunmaya alınmamasından doğmaktadır. Özellikle büyük yerleşim alanlarında, konut ve iş yerlerinde çıkan yangınların büyük bir kısmı elektriğin ve LPG tüplerinin yanlış kullanımına dayanmaktadır. Elektrik enerjisi akşamının teknik koşullara göre yapılmaması da yangını yaratan diğer bir neden olmaktadır. Bununla birlikte kaloriferlerde ve soba ile ısıtma yöntemlerinde, bacaların temizlenmesi ve parlayıcı-patlayıcı maddeler için gerekli önlemlerin alınması halinde yangın afetinde büyük bir azalma olacaktır.
2. BİLGİSİZLİK
Yangına karşı hangi önlemlerin nasıl alınacağını bilmemek ve bu konuda yeterli eğitimden gedmemek yangının önemli nedenlerindendir. Elektrikli aletlerin doğru kullanımını bilmemek, soba ve kalorifer sistemlerini yanlış yerleştirmek, tavan arasına ve çatıya kolay tutuşabilecek eşyalar koymak yangını davet eder. Yangının oluşumunu önlemek ve oluşan bir yangının söndürülmesini bilmek eğitim ve bilgilenmeden geçer. Bu nedenle yangını önlemeyi öğrenmek kadar yangını söndürmede ilk müdahaleleri de öğrenmek gerekir.
3. İHMAL
Yangın konusunda bilgi sahibi olmak yeterli değildir. Söndürülmeden atılan bir kibrit veya sigara izmariti, kapatmayı unuttuğumuz LPG tüp (evlerde kullanılan tüp gaz), ateşi söndürülmemiş ocak, fişi prizde unutulmuş ütü gibi ihmaller büyük yangınlara yol açabilir.
4. KAZALAR
İstem dışı oluşan olaylardan bazıları da (kalorifer kazanının patlaması, elektrik kontağı gibi) yangına neden olmaktadır. Ancak kendiliğinden gelişen bütün olaylar, başlangıçta yeterli önlemlerin alınması sonucu olabildiği gibi bilgisizliğin de rol oynadığını görebiliyoruz. Temelde bunlar olmaksızın kazaların yol açtığı yangınlar da olmaktadır.
5. SABOTAJ
Yangına karşı gerekli önlemler alındığı halde; bazı insanlar çeşitli amaç ve kazanç uğruna kasıtlı olarak kişi ve topluma ait bina ve tesisleri yakarak can ve mal kaybına neden olabilir.
6. SIÇRAMA
Kontrol altına alınmış veya alınmamış bir yangın ihmal veya bilgisizlik sonucu sıçrayarak, yayılarak ve yahut parlayıp patlayarak daha büyük boyutlara ulaşması mümkündür. Bu nedenle bu tür olaylara karşı dikkatli olmamız gerekmektedir.
7. DOĞA OLAYLARI
Rüzgarlı havalarda kuru dalların birbirine sürtmesi yada yıldırım düşmesi ve benzeri doğa olayları sonucunda yangın çıkabilir. Korunma önlemlerinin alınmaması
D. Yangın Söndürmede Kullanılan Yöntemler
I- Soğutarak Söndürme
Soğutarak söndürme prensipleri içinde en çok kullanılanıdır. Suyun elverişli fiziksel ve kimyasal özelliği yanıcı maddeyi boğma (yanan cismin su içine atılması sonucu oksijeni azaltma) ve yanıcı maddeden işi alarak yangının söndürülmesinde en büyük etken olmaktadır. Su yangın yerine kütlesel olarak gönderileceği gibi püskürtme lens ları ile de gönderilebilir.
Yanıcı maddeyi dağıtma : Yanan maddenin dağıtılmasıyla yangın nedeni olan yüksek ısı bölünür, bölünen ısı düşer ve yangı yavaş yavaş söner. Akaryakıt yangınlarında bu tip söndürme yangının yayılmasına neden olacağından uygulanmaz.
Kuvvetli üfleme :Yanan madde üzerinde kuvvetli olarak üflenen hava alevin sönmesine ve yanan maddenin ısısının düşmesine neden olmaktadır. Bu tip (soğutarak) söndürme ilkesi ile başlangıç Yangınlarında başarıya ulaşılabilir. Büyümüş veya belirli boyutlara gelmiş Yangınlarda kuvvetli üfleme Yangına daha fazla oksijen sağlayacağından Yangının büyümesine neden olur. Bu nedenle bu tür söndürmeler büyümüş Yangınlarda kulalnilmaz.
Kati maddeler (kum, toprak, hali, kilim vb) ve kimyasal bileşikler (köpük, klor, azot vb) kullanılarak yanan maddenin oksijen ile temasının kesilmesi ile yapılan söndürmedir. Akaryakıt Yangınlarına örtü oluşturan kimyasal kullanılmaktadır.
Boğma: Yangının oksijenle temasinn kesilmesi veya azaltılması amacıyla yapılan işlemdir. Özellikle kapalı yerlerde oluşan Yangınlara uygulanır.
Yanıcı maddenin ortadan kalkması : Yanma koşullarından olan yanıcı maddenin ortadan kalkması sonucu Yangının söndürülmesidir.
E. Söndürücü Maddeler:
Su: Ateşi söndüren maddeler arasında en önemlisi sudur. Su özellikle A tipi Yangınlar için (kati) mükemmel bir söndürücüdür.
Kum:Yanıcı maddelerin oksijenle ilişkisinin kesilerek söndürülmesinde kullanılır. Kullanma anında kumun yanıcı maddeyi tamamen örtmesi sağlanmalıdır.
Karbondioksit gazı (CO2): Yanan maddenin üzerini kaplayan karbondioksit gazi yanıcı maddeyi oksijensiz bırakarak Yangının söndürülmesi olayıdır. Genellikle çelik tüplerde basınç altında sıvı halde tutulur. Bu gazla açık alanlarda ve hava akiminin olduğu yerlerde Yangının söndürülmesi oldukça zordur.
Kuru kimyevi toz: Yangın söndürmede kullanılan etkin maddelerden birisi de kuru kimyasal tozdur. Kimyasal tozların, cinslerine göre A.B.C. sınıfı Yangınlar etkin bir şekilde söndürülebilmektedir. Aşırı sıcaklıktan (tahta, kumaş, araba lastiği gibi maddelerde) oluşan Yangınlar, sıvıların (benzin ve türevleri) tutuşmasından çıkan Yangınları ve yanıcı gazların (havagazı-doğalgaz vb.) basınç altında çıkmasından oluşan Yangınların söndürülmesinde kullanılmaktadır.
Köpük: Köpük yanan yüzeyi tamamen kaplar. Bunun sonucu olarak da hava ile teması keser ve ayrıca soğutma özelliğinin bulunması nedeniyle de Yangın söndürücü olarak kullanılır.
F. Yangın Önlemleri:
Küçük bir Yangın başlangıcının, büyük alevlere dönüşmesini önlemek amacıyla yapıların projelendirme aşamasından itibaren Yangından korunma şartname ve yönetmeliklerine bağlı kalınması gerekir.
Kurum, kuruluş ve is yerlerinde Yangını önleyici tedbirler iki kısımda ele alınır.
I. Yadsal bakımdan yangından korunma:
Yapılarda yanmaz veya yanması güç yapı malzemelerinin kullanılması, Yangının yayılmasını önlemek amacıyla , Yangın bölümleri oluşturma, Dumanların yayılmasını önlemek için duvardan sızmaları önleme, Yangına yüksek derecede dayanıklı yapı saçımı, Yangının etkilerinden korunmuş kısa kaçış yollarının sağlanması, Ateşleyici ve yanıcı malzeme kaynaklarının ayrılması,
Her an çalışabilecek durumda faal yangı söndürme cihazları bulundurulmalıdır.
II. Organizasyon bakımından Yangından korunma:
İyi bir bina idaresi, Gerekli yasakların konulması, Sabit tesisatın sik sik kontrolden geçirilmesi, Yangınla savaş tatbikatnin yapılması, Acil ışıklandırma sisteminin kurulması, Gereksiz Yangın yükünün kaldırılması, Korunma sistemi ve planının düzenli kontrolünün yapılması,
Düzenli bir şekilde alan tatbikatlarının yapılması.
H. EV VE IS YERLERİNDE ALINACAK ÖNLEMLER
Çatlak, hatalı inşa edilmiş veya dolmuş bacalar Yangın nedeni olabilir.Bacalar devamlı temizlenmelidir, Tavan arası ve bodrumlar temiz tutulmalıdır, Yanıcı maddeler evinizin veya is yerinizin uygun bir yerinde saklanmalıdır, Soba, kalorifer ve mutfak ocaklarından çıkabilecek Yangınlara dikkat edilmelidir, Çocukların ateşle oynamalarına engel olunmalıdır, Sigara içilmemesi gereken yerlerde bu kurala uyulmalıdır, Kaynak ve kesme işlemlerinde çok dikkatli olundakidir, Elektrik donanımına ehliyetsiz kişiler el sürmemelidir, LPG tüplerinin bulunduğu mutfak ve banyolar sürekli havalandırılmalıdır,
Yangına karsı korunmak ucuzdur.Evinizde ve is yerinizde Yangına Kars önlemler almak sanıldığı kadar pahalı değil, tam tersine ucuzdur. Üstelik Yangına karsı korunma cihaz ve donanimalri yüksek nitelikte ve sağlam olarak üretildikleri için uzun ömürlüdür ve yıllarca hizmet verebilirler.
I. Yangın KAPINIZI ÇALARSA
1. Telaşlanmayınız,
2. Bulunduğunuz yerde Yangın ihbar düğmesi varsa ona basınız,
3. İtfaiyeye telefon adınız,
4. Yangın adresini en kısa ve doğru şekilde bildiriniz,
5. Mümkünse Yangının cinsini (Bina, benzin, araç vb) bildiriniz,
6. Yangını çevrenizdekilere duyurunuz,
7. İtfaiye gelinceye kadar Yangını söndürmek için elde mevcut imkanlardan yararlanınız,
8. Yangının yayılmasını önlenmek için kapı ve pencereleri kapatınız,
9. Bunları yaparken kendinizi ve başkalarını tehlikeye atmayınız,
10. Görevlilerden başkasının Yangın sahasına girmesine mani olunuz.
